Radio Białystok | Wiadomości | Wiadomości - Prezes IPN w 75-lecie obławy augustowskiej: zbrodnia, która dobrze ilustruje działania Sowietów w Polsce

Prezes IPN w 75-lecie obławy augustowskiej: zbrodnia, która dobrze ilustruje działania Sowietów w Polsce

12.07.2020, 09:03, akt. 09:13

Zbrodnia popełniona przed 75 laty przez Sowietów w ramach obławy augustowskiej dobrze ilustruje ich krwawe działania po wkroczeniu na ziemie polskie - podkreśla prezes IPN Jarosław Szarek. Była to największa powojenna zbrodnia na Polakach; zginęło ich prawie sześciuset - przypomina.

Wzgórze Krzyży w Gibach upamiętniające ofiary Obławy Augustowskiej, fot. Joanna Szubzda
Wzgórze Krzyży w Gibach upamiętniające ofiary Obławy Augustowskiej, fot. Joanna Szubzda

12 lipca 1945 r. na Suwalszczyźnie rozpoczęła się tzw. obława augustowska (źródła podają też 10 lipca jako datę rozpoczęcia obławy), podczas której oddziały NKWD i Armii Czerwonej zatrzymały ok. 7 tys. osób; prawie 600 z nich podejrzewanych o powiązania z AK-owskim podziemiem wywieziono i zamordowano.


Obława augustowska jest największą sowiecką zbrodnią dokonaną w 1945 roku na ludności polskiej po wkroczeniu wojsk sowieckich na ziemie polskie; znamy dzisiaj nazwiska blisko sześciuset osób, które wtedy straciły życie. Można też powiedzieć, że ta zbrodnia jest dobrą ilustracją tego, jak wyglądało wkroczenie wojsk sowieckich na ziemie polskie 


- powiedział prezes IPN Jarosław Szarek, wskazując, że z tego powodu we współczesnej debacie publicznej nie można mówić "o wyzwalaniu Polski", lecz o jej ponownym zniewalaniu.


Ziemia Augustowska i Podlasie to były jedne z aktywniejszych regionów, które w czasie drugiej wojny światowej od 17 września 1939 roku do czerwca 1941 roku stawiały najpierw opór sowieckim okupantom, a później okupantom niemieckim 


- zaznaczył szef Instytutu, przypominając też, że w struktury konspiracyjne na tych terenach zaangażowanych było tysiące osób, o czym wiedziały i czego bały się władze ZSRS, które po wojnie sowietyzowały Polskę.


Opór Polaków na tych ziemiach był tak silny, że kierownictwo Armii Krajowej na terenie Białegostoku z płk. Władysławem Liniarskim nie wykonało rozkazu komendanta głównego Armii Krajowej gen. Leopolda Okulickiego o rozwiązaniu struktur AK, które nadal tam pozostały zakonspirowane (pod nazwą Armia Krajowa Obywatelska). A Armia Sowiecka, wkraczając na ziemie polskie i chcąc zainstalować władzę komunistyczną musiała rozprawić się z tymi strukturami - zaznaczył Szarek.


Na terenie Ziemi Augustowskiej ta rozprawa była szczególnie brutalna i krwawa. Tysiące osób było aresztowanych przez oddziały NKWD, przez +Smiersz+ (sowiecki kontrwywiad wojskowy), przez oddziały Armii Czerwonej, a także przez rodzimą komunistyczną bezpiekę. I znamy z imienia i nazwiska blisko 600 osób z Ziemi Augustowskiej, które zostały aresztowane i zniknęły. Ale miejsc ich pochówku nie znamy do dzisiaj - dodał.


Prezes IPN zwrócił uwagę, że w latach PRL, gdy Polską rządzili komuniści, nie można było publicznie o obławie augustowskiej przypominać. Dopiero pod koniec lat 80. w Suwałkach powstał Obywatelski Komitet Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r., który zaczął nagłaśniać sprawę sowieckiej zbrodni. "Komitet ten oczywiście nie został zarejestrowany przez ówczesne władze, a jego członkowie byli represjonowani przez ówczesną Służbę Bezpieczeństwa, a także byli obiektem ataków w prasie, jednak pamięci o tej zbrodni nie dało się już ukryć" - podsumował Szarek, przypominając także o licznych publikacjach i wystawach poświęconych obławie augustowskiej, a także o trwającym śledztwie białostockiego IPN w tej sprawie.


Największa sowiecka zbrodnia popełniona na Polakach po II wojnie światowej

Obława augustowska, do której doszło w lipcu 1945 r., uważana jest przez historyków za największą sowiecką zbrodnię popełnioną na Polakach po II wojnie światowej. Miała na celu wyeliminowanie zbrojnego, niepodległościowego polskiego podziemia oraz pacyfikację nieprzychylnej Sowietom miejscowej ludności. Akcja była wykonywana regularnymi oddziałami Armii Czerwonej, siłami jednostek specjalnych NKWD i oddziałów "Smiersz" (sowieckiego kontrwywiadu wojskowego) przy współpracy funkcjonariuszy UB z jednostek terenowych. W ramach obławy zatrzymano ok. siedem tysięcy osób, zginęło z nich ok. 600.


Nie wiadomo, gdzie są groby ofiar

Wciąż nie wiadomo, gdzie są groby ofiar - ustalenie tego miejsca (lub miejsc) to jeden z celów trwającego od lat śledztwa prokuratorów białostockiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. W ramach śledztwa, biegli z zakresu kartografii analizowali powojenne zdjęcia lotnicze i wskazali ponad 60 miejsc na Białorusi - większość w okolicach miejscowości Kalety - gdzie mogą być jamy grobowe. Białoruś odmówiła jednak pomocy prawnej w tej sprawie. Prace sondażowe w miejscach wskazanych w Polsce również nie dały rezultatu. Znaleziono w nich pojedyncze szczątki ludzkie.

Według historyka Nikity Pietrowa z rosyjskiego Memoriału, który m.in. bada zbrodnie stalinowskie, dokumentację w sprawie obławy augustowskiej można odnaleźć w Rosji, m.in. w archiwach Federalnej Służby Bezpieczeństwa. W rozmowie z PAP w grudniu 2012 r. badacz podkreślił, że FSB, która jest spadkobierczynią KGB i NKWD, ma 575 teczek personalnych polskich ofiar z 1945 r. W archiwum FSB mogą być też dokumenty dotyczące sposobu, w jaki Polacy byli przetrzymywani, przewożeni i zamordowani. Dokumentów należy też szukać w Centralnym Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej.


Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej

9 lipca 2015 r. Sejm przyjął ustawę o ustanowieniu Dnia Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku. W jej uzasadnieniu stwierdzono m.in. "Państwo Polskie ma nadal moralny dług do pilnego spłacenia, a uhonorowanie Ofiar specjalnym Dniem Pamięci o Nich ustanowionym przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jest ważnym krokiem w tym kierunku". Datę 12 lipca przyjęto ze względu na to, że "data ta była początkiem operacji wojskowej 3. Frontu Białoruskiego, przygotowanej przez Sztab Generalny Sił Zbrojnych Związku Sowieckiego na polecenie Dowódcy Naczelnego".


źródło: PAP | red: sk


PRB
Aplikacja Polskiego Radia Białystok	dla telefonów z iOS
Aplikacja Polskiego Radia Białystok dla telefonów z iOS

PRB
Aplikacja Polskiego Radia Białystok dla telefonów z Androidem
Aplikacja Polskiego Radia Białystok dla telefonów z Androidem

PRB
Aplikacja Polskiego Radia Białystok dla telefonów Huawei
Aplikacja Polskiego Radia Białystok dla telefonów Huawei


ZNAJDŹ NAS
Polskie Radio Białystok na Facebook
Polskie Radio Białystok na X
Polskie Radio Białystok na YouTube
Polskie Radio Białystok na Instagram


Jagiellonia Białystok - Arka Gdynia, 18.10.2025, fot. Joanna Szubzda
JAGIELLONIA
23.10.2025, 01:00, akt. 01:16

LK. Jagiellonia zmierzy się we Francji z RC Strasbourg - transmisja w Polskim Radiu Białystok i na YouTube [link do transmisji]

Inauguracja roku akademickiego na Uniwersytecie Trzeciego Wieku w Białymstoku, fot. Ewelina Buczyńska
23.10.2025, 07:12, akt. 07:42

Tu nikt nie boi się powtarzać roku. Uniwersytet Trzeciego Wieku ma już 30 lat

Akcja solidarności z Andrzejem Poczobutem, 25.08.2025, fot. Anna Petrovska
NAGRODA
22.10.2025, 12:49, akt. 14:09

Więziony przez reżim Łukaszenki Andrzej Poczobut laureatem Nagrody im. Sacharowa


Delegacja z Podlaskiego wzięła udział w audiencji generalnej na placu Świętego Piotra, gdzie papież poświęcił kamień węgielny pod muzeum ks. Popiełuszki w Okopach, źródło: podlaskie.eu
WAŻNE!
22.10.2025, 15:55, akt. 17:43

Papież Leon XIV poświęcił kamień węgielny pod muzeum ks. Popiełuszki w Okopach

Autobus elektryczny, fot. Marcin Jakowiak/UM Białystok
BIAŁYSTOK
22.10.2025, 18:34, akt. 18:49

Zmiany w rozkładzie jazdy BKM. Korekty kursów na wniosek mieszkańców

Źródło: III Komisariat Policji w Białymstoku
Z POLICJI
22.10.2025, 17:01, akt. 17:08

Zaginęła 14-latka. Policja prosi o pomoc w poszukiwaniach


Rozstrzygnięcie konkursu Pracodawca Podlasia 2025, 22.10.2025, fot. Marcin Gliński
REGION
22.10.2025, 16:22, akt. 16:35

Najlepsze firmy z regionu nagrodzone. Zobacz, kto został Pracodawcą Podlasia 2025

Szkolenie młodzieży z I klas mundurowych, 22.10.2025, fot. Grzegorz Pilat
A TO CIEKAWE
Audio
22.10.2025, 16:18, akt. 18:03

Na początek musztra. Szkolenie młodzieży z I klas mundurowych

Piknik według Bridgertonów w Parku Branickich, fot. Sylwia Krassowska
BIAŁYSTOK
Audio
22.10.2025, 15:20, akt. 15:27

Białystok się rozwija. I to w europejskim tempie


Policjant kieruje ruchem drogowym, ćwiczenia przed Świętem Zmarłych, fot. Grzegorz Pilat
BIAŁYSTOK
22.10.2025, 14:56, akt. 15:04

Wszystkich Świętych tuż, tuż. Jak się zachować, gdy policjant kieruje ruchem

Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę pierwszego żłobka w Turośli, 22.10.2025, fot. Paweł Wądołowski
TUROŚL
22.10.2025, 13:25, akt. 13:39

Pierwszy w Turośli w ramach Aktywnego Malucha

Podpalacz najbliższe trzy miesiące spędzi w areszcie, 22.10.2025, fot. KMP Kolno
KOLNO
22.10.2025, 12:27, akt. 12:31

Podpalił dom, w którym mieszkał z ojcem


źródło: KMP Białystok
Z POLICJI
22.10.2025, 11:19, akt. 11:24

Kolejna oszukana na BLIK. Tym razem oszust podszył się pod znajomą

fot. Jim Cumming/stock.adobe.com
AUGUSTÓW
22.10.2025, 10:05, akt. 10:19

Petardami, pistoletami hukowymi, latarkami - Augustów będzie płoszył wilki

Mieszkańcy i turyści chętnie odwiedzają Dom Pamięci Obławy Augustowskiej, fot. Marta Sołtys
AUGUSTÓW
22.10.2025, 07:40, akt. 07:47

Mieszkańcy miasta, regionu i turyści z całej Polski - tysiące gości muzeum Obławy Augustowskiej


Projekt "W geście porozumienia 3.0" stowarzyszenia MIG-iem, 22.10.2025, fot. Stowarzyszenie Pomocy Niesłyszącym "MIG-iem"/Facebook
BIAŁYSTOK
22.10.2025, 07:09, akt. 07:28

Niesłyszący też mogą tworzyć kulturę - podsumowanie projektu

VII Forum Energetyczne dla Samorządów, 22.10.2025, fot. Marcin Gliński
REGION
Audio
22.10.2025, 12:40, akt. 15:15

Podlascy samorządowcy stawiają na bezpieczeństwo energetyczne

Dorota Sokołowska, fot. Joanna Szubzda
NASZ TEMAT
Audio
21.10.2025, 18:04, akt. 18:15

Nasza redakcyjna koleżanka Dorota Sokołowska laureatką Nagrody Dziennikarskiej "Ślad" im. bp. Jana Chrapka


fot. Ślepsk Malow Suwałki
SPORT
Audio
21.10.2025, 07:36, akt. 21:50

Ślepsk Malow Suwałki kontra Asseco Resovia Rzeszów. Obiecujący początek, ale mecz zakończony porażką

Badania archeologiczne na Górze Królowej Bony będą prowadzone, fot. Adam Dąbrowski
ŁOMŻA
21.10.2025, 17:19, akt. 17:24

Rozkopana Góra Królowej Bony. Badania prowadzą studenci archeologii UW

Uhonorowanie bohaterów powstań śląskich poprzez oznaczenie grobów na na cmentarzu w Suwałkach, 21.10.2025, fot. Anna Auron-Wasilewska
SUWAŁKI
Audio
21.10.2025, 16:32, akt. 16:51

Uhonorowanie bohaterów powstań śląskich. Uroczystość na cmentarzu w Suwałkach


Fotolia.com
A TO CIEKAWE
21.10.2025, 20:09, akt. 21:26

Kiedy najlepiej zmienić opony na zimowe?

Konferencja prasowa polityków PiS, w sprawie zawiadomienia do prokuratury, 21.10.2025, fot. Marcin Gliński
POLITYKA
21.10.2025, 18:58, akt. 19:32

Czy zarząd województwa rzetelnie rozliczył się z Jolantą Sobierańską-Grendą? PiS twierdzi, że nie

Proces w sprawie śmiertelnego potrącenia  proboszcza parafii Opatrzności Bożej w Kuźnicy, fot. Marta Nazarko
Z SĄDU
Audio
21.10.2025, 18:53, akt. 19:38

Proces w sprawie śmiertelnego potrącenia proboszcza parafii Opatrzności Bożej w Kuźnicy


2025-10-21 Trójgłos Poetycki, Bielsk Podlaski
KULTURA
21.10.2025, 16:09, akt. 16:17

Po polsku, białorusku, ukraińsku i w gwarze Podlasia. Trójgłos Poetycki w Bielsku Podlaskim

Źródło: gov.pl/web/obrona-narodowa
REGION
21.10.2025, 15:39, akt. 16:03

Szpitale przyjazne wojsku. Wśród nich 17 placówek z naszego regionu

źródło: podlaska.policja.gov.pl
BIELSK PODLASKI
21.10.2025, 15:05, akt. 15:32

Nietrzeźwy nastolatek za kółkiem uciekał przed policją. Zajmie się nim sąd rodzinny


Zakończył się proces apelacyjny w sprawie nielegalnej produkcji amfetaminy w ogródkach działkowych w Białymstoku, 21.10.2025, fot. Marta Nazarko
Z SĄDU
Audio
21.10.2025, 14:42, akt. 20:16

Nie przyznaje się do produkcji amfetaminy, tylko do jej posiadania. Chce zmiany wyroku

źródło: stock.adobe.com
REGION
21.10.2025, 13:28, akt. 13:36

Wpadli na gorącym uczynku - trafili do aresztu

źródło: stock.adobe.com/LIGHTFIELD STUDIOS
REGION
21.10.2025, 12:33, akt. 12:39

Rośnie liczba skarg dotyczących mobbingu w województwie podlaskim


źródło: stock.adobe.com
WYPADEK
21.10.2025, 08:04, akt. 08:08

Śmiertelny wypadek w okolicach Kolna

Jesienna edycja Wampiriady, 21.10.2025, fot. Marcin Mazewski
BIAŁYSTOK
21.10.2025, 07:50, akt. 11:47

Można podzielić się "najcenniejszym lekiem" - trwa jesienna edycja Wampiriady

Konferencja prasowa na temat Eko Igrzysk w Łomży, 21.10.2025, fot. Paweł Wądołowski.
ŁOMŻA
21.10.2025, 20:13, akt. 21:19

Kto najlepiej poradzi sobie z segregacją odpadów? W Łomży ruszyły Eko Igrzyska


Wizyta ministra Marcina Kierwińskiego na granicy polsko-litewskiej, fot. Areta Topornicka
GRANICA
Audio
20.10.2025, 17:16, akt. 21.10.2025, 11:22

Polska i Litwa chcą muru antydronowego. Ministrowie rozmawiali o bezpieczeństwie

Adrian Siemieniec i Rafał Grzyb, fot. Joanna Szubzda
JAGIELLONIA
Audio
20.10.2025, 14:44, akt. 21.10.2025, 08:58

Jagiellonia i Rafał Grzyb. Rozstanie, które nadszarpnęło reputację - felieton Marka Gąsiorowskiego

Prezydent Litwy Gitanas Nauseda i prezydent Polski Karol Nawrocki na oficjalnym otwarciu Via Baltica, 20.10.2025, źródło: X/GitanasNauseda
KRAJ
Audio
20.10.2025, 16:22, akt. 17:12

Prezydenci Polski i Litwy uroczyście otworzyli trasę Via Baltica




źródło: www.radio.bialystok.pl

Białystok FM 99,4 Łomża FM 87,9 Suwałki FM 98,6 Siemiatycze FM 104,1 Białowieża FM 89,4 178,352 MHz (k.5C) DAB+

Copyright © Polskie Radio Białystok